Zo langzamerhand is iedereen terug van vakantie. Altijd een fijne periode om de gedachten eens even te laten bezinken en de gemoederen te bedaren om te beoordelen wat nou echt belangrijk is in het leven. Zo zie je maar dat in de eerste week van september het onderwerp Stikstof ineens echt landelijk geagendeerd is. Je kan het bijna niet voorstellen, maar dat is kennelijk het belangrijkste nieuws van de dag. Niet wat lauwe briefjes, zoals volgend op de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van 29 mei jl., maar een opening in het acht-uur-journaal over de snelheidsverlaging op een aantal snelwegtrajecten. Kennelijk was ik niet de enige toen ik van de zomer met, voor Nederlandse begrippen, hoogst illegale snelheid over de Duitse Autobahn reed en bedacht hoe krom sommige dossiers nou eenmaal zijn. Allereerst is er de aangehaalde uitspraak. Een analyse hiervan geef ik u graag maar is in grote getalen inmiddels vindbaar op dit platform. Desalniettemin: een zichzelf respecterende jurist weet dat de PAS in strijd was met de Habitatrichtlijn en dat het vooral eerder uitstel dan afstel van executie was. Afhankelijk van uw positie is de uitspraak uitermate teleurstellend of zeer gewenst. Wat mij overigens altijd opvalt in deze is dat er weinig nuance zichtbaar is, dus hoog tijd om even ‘hoog over’ enkele thema’s aan te stippen.
Allereerst is daar de bewonderenswaardige duidelijkheid van de Afdeling. PAS afgeschoten, Aerius is onbetrouwbaar op korte afstand, extern salderen toegestaan. In feite vallen we daarmee grotendeels terug op het regime van voor 2015. Hadden we toen een stikstofcrisis? Veel agrariërs wel, maar de rest van Nederland niet. Op grond hiervan kunnen mijns inziens gewoon toestemmingsbesluiten worden verleend op basis van de Wet Natuurbescherming, zolang er maar kan worden onderbouwd dat er geen significant negatieve effecten zijn. Dit kan door goede passende beoordelingen te schrijven en zolang er een goede referentiesituatie aanwezig is. Is deze er niet, dan moet intern, dan wel extern, gesaldeerd worden. De Afdeling is zo vriendelijk geweest om de heersende jurisprudentie aangaande deze saldering nog even op te sommen en aan te vullen. In beide gevallen geldt: over Aagro-Stacks is niks gezegd. Zeker nu Aerius niet geüpdatet is en afgelopen week zelfs uit de Regeling Natuurbescherming is ‘weggeschreven’, is het verdedigbaar dit stokoude programma als ‘Best Beschikbare Techniek’ te gebruiken. Het is naar mijn mening dan ook ondemocratisch en rechtstatelijk onjuist dat de vergunningverlening zolang geheel wordt gestaakt.
Kortom: voor een goed willend bevoegd gezag zijn er wel degelijk mogelijkheden om op een toetsing van ontbrekende significant negatieve effecten positief te besluiten. Het is aan een goede adviseur om inventief te zijn in het vinden van referentiesituaties en het beargumenteren daarvan. Daarbij geldt ook dat men zich moet realiseren dat niet iedere nieuwe situatie per definitie een toename zou zijn. Soms lijkt men dat wel te denken, maar het kan ook juist een overbelaste situatie doen afnemen. Is er dan helemaal geen probleem? Zeker wel. In de kleine vier jaar PAS is namelijk het bestuurlijk en ambtelijk proces gewend geraakt aan stikstof en de beschikbaarheid van enerzijds een veel gebruikte drempelwaarde en anderzijds ontwikkelingsruimte. In 2016 schreef ik een artikel voor het tijdschrift voor Agrarisch Recht waarin ik niet voor niks de titelde gebruikte: Terecht of niet, de PAS werd voor het kleinste detail gebruikt om een onderbouwing te kunnen leveren omtrent de afwezigheid van significant negatieve effecten. Hiermee is mijns inziens een schijnzekerheid gecreëerd, waardoor een ieder rustig op vakantie kon gaan. Het is namelijk ondenkbaar dat het menselijk leven op aarde, in het dichtbevolkte Nederland, zonder gevolgen is voor natuur en milieu. Dat is nou eenmaal inherent aan het leven van u en mij.
Dan zou ik het graag met u hebben over woningbouw en infrastructuur. Of u nu links of rechts stemt en een ontwikkelaar of ecoloog bent, als u kinderen heeft wilt u het liefste dat deze in een betaalbare woning kunnen gaan wonen, genieten van welvaart, etc. Als was het maar omdat – om maar even een ander onderwerp aan te snijden – er vanuit het klimaatbeleid een druk op verduurzaming van de woningvoorraad ligt. Andere politieke keuzes leiden nou eenmaal tot een nog altijd groeiende bevolkingsomvang en deze mensen moeten toch ergens wonen. Dus zolang er geen geboortebeperking wordt ingevoerd of we België niet annexeren zal er toch gebouwd moeten worden. En oh ja, laatst zei iemand tegen mij dat het hartstikke duurzaam zou zijn om met z’n allen in een flat te wonen maar mijn opmerking dat de gezondheidskosten voor psychische zorg dan onbetaalbaar zouden worden werd genegeerd. Ten aanzien van infrastructuur kan een knip worden gemaakt in een aanlegfase en een gebruiksfase. Als ik u vraag wie graag in de file staat en wie vindt dat file goed is voor het milieu, steekt niemand zijn hand op. Het is dus zaak om wel degelijk te blijven investeren in een van de meest efficiënte infrastructurele voorzieningen in de wereld. Het gebruik daarvan verdient overigens een nadere beschouwing waarbij de vraag is of elektrisch rijden vooral een legitimering van hoge BPM is of daadwerkelijk bijdraagt aan een beter milieu, maar dat terzijde. Wanneer u wel eens in Belgie, Schotland, Frankrijk, Zweden, et cetera bent geweest, weet u wat ik bedoel.
Een laatste overweging wil ik u meegeven. Wanneer de economie een gestage groei laat zien en de cijfers stabiel blijven, wanneer de Europese Centrale Bank de rente niet verder verlaagd en wanneer er sprake is van een Trumpiaanse balans in handelsconflicten, dan kunnen bedrijven de zo gewenste verduurzaming financieren, de overheid haalt genoeg belastinggeld binnen om te investeren in natuurprojecten en er is geen Crisis- en Herstelwet nodig. De natuur is daar minstens zo veel bij gebaat als het stoppen van de vergunningverlening voor maanden lang. Kennelijk gaat het dus nog te goed in Nederland maar ik waarschuw graag dat we een beetje voorzichtig moeten zijn om de ruggengraat van de Nederlandse economie verder te tarten.
En ja, het moge net zo duidelijk zijn dat we ook een stukje voorzichtiger moeten zijn met natuur en milieu. De habitatrichtlijn is er immers niet voor niets. Dat de ministers het stikstofprobleem nu agenderen met een door de media gecreëerde dramatiek is begrijpelijk maar vooral uitgestelde struisvogelpolitiek uit het verleden. Dat is een hele andere conclusie dan dat alle stikstofdossiers maar op de plank moeten blijven liggen om tijdens Prinsjesdag te dienen als beleidsmatige onderbouwing voor een circulaire landbouw. Met de uitspraak van de Afdeling in de hand kan er gehandeld worden maar daar is politieke actie voor nodig. Die actie kan bestaan uit:
– Het openstellen van het nemen van toestemmingsbesluiten voor kleine projecten zonder significante effecten en het respecteren van het bepaalde omtrent saldering;
– Een substantiële investering door de overheid – in geld, grond en ambtelijke medewerking – in vernieuwende duurzame woningbouwprojecten;
– Een substantiële investering door de overheid – in geld, grond en ambtelijke medewerking – om te voldoen aan de zo gewenste kwaliteitsimpuls in aangewezen Natura 2000 gebieden;
– Het oprichten van een saneringsfonds om afbouwende (agrarische, maar ook industriële) bedrijven een daadwerkelijke reële financiële ondersteuning te bieden;
– Een realistische beleidskeuze om voor dit alles voldoende tijd te nemen.
Rood of groen, rijk of arm: we moeten ’s avonds allemaal naar het toilet en daar ga ik in elk geval geen ammoniakrechten voor kopen. P.s.; mw. Schouten, u mag mij bellen hoor. En alle andere partijen die naast een opiniërend stuk een inhoudelijk juridisch advies willen ook.
0 reacties