In deze nieuwsbrief nemen wij u graag mee in recente ontwikkelingen in de verschillende rechtsgebieden waarin Craeft Advies u kan bijstaan. In deze nieuwsbrief komen de volgende onderwerpen aan bod:

1. Omgevingswet uitgesteld tot 1 juli 2022
2. Stikstof – vrijstelling aanlegfase bouwprojecten
3. Opmerkelijk – Uitspraak Rechtbank Den Haag Royal Dutch Shell
4. Nieuwe pachtnormen 2021
5. Nieuws Craeft Advies

1. Omgevingswet – uitgesteld tot 1 juli 2022

Gemeenten, provincies en waterschappen hebben aangedrongen op uitstel van de invoering van de Omgevingswet. Deze wet voegt alle huidige wetgeving op het gebied van de leefomgeving samen en wordt gezien als de grootste stelselwijziging van wetgeving ooit. Op 26 mei jl. heeft minister Ollongren besloten de invoering uit te stellen tot 1 juli 2022, in plaats van de eerder gestelde 1 januari 2022.

Het is niet de eerste keer dat de invoering wordt uitgesteld en wellicht ook niet de laatste keer. Het voornaamste probleem ligt besloten in het Digitale Stelsel Omgevingswet, het alles overkoepelende digitale systeem dat werken met de wet ook daadwerkelijk eenvoudiger zou moeten maken. Eerder berichtte Craeft Advies al over technische problemen met dit systeem en overheden die op geen enkele wijze klaar zijn voor de overgang. Hoewel het doel van de wet bestaat uit het versnellen en vereenvoudigen van procedures, dreigt in praktijk het tegenovergestelde. Of dat met dit uitstel wordt opgelost valt te bezien, maar voorlopig is de druk er een beetje af.

In de vorige nieuwsbrief berichtten wij al het belang van het overgangsrecht voor de praktijk van projecten, bijvoorbeeld bij beoogde bestemmingsplanwijzigingen. Nog steeds geldt dat u uw planning vooraf helder moet hebben en u het bevoegd gezag moet verzoeken voortgang te betrachten om veilig binnen het huidige/oude recht te blijven. In plaats van voor 1 januari 2022 moeten nu voor 1 juli 2022 projecten zoveel als mogelijk ter inzage worden gelegd – mits niet wederom uitstel volgt.

2. Stikstof – vrijstelling aanlegfase bouwprojecten

Op 17 december 2020 heeft de Tweede Kamer der Staten Generaal het Wetsvoorstel Stikstofreductie en Natuurverbetering aangenomen, op 9 maart 2021 volgde de Eerste Kamer. Deze wet treedt middels een Koninklijk Besluit in werking, het vermoeden is dat dit besluit op 1 juli 2021 wordt genomen.

Naast een heleboel andere zaken voorziet de Wet in toevoeging van artikel 2.9a aan de Wet natuurbescherming. De inhoud van dit artikel leidt tot een vrijstelling van de beoordelingsplicht voor significante effecten op Natura 2000 gebieden van de aanlegfase van bouwprojecten (oftewel: de daadwerkelijke bouw). Uit de nog niet geopenbaarde conceptregeling blijkt dat vrijwel alle bouwactiviteiten onder deze vrijstelling kunnen worden geschaard en dat er geen drempelwaarde wordt gehanteerd.

Betreft deze vrijstelling een fijne verlichting voor de bouwsector of vooral een politiek statement? Wellicht beide. U moet bedenken dat er voor de gebruiksfase nog altijd een beoordelingsplicht geldt op basis van artikel 2.7 en 2.8 Wnb. Ontwikkelt u een woonwijk, dan moeten nog steeds de verkeersbewegingen van de toekomstige bewoners worden beoordeeld. Let op: wij horen veel geluiden dat de depositie van verkeer wel meevalt en dat is soms ook zo. Echter, na de uitspraak ViA15 (ECLI:NL:RVS:2021:105) van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, staan verkeersbewegingen vaker ter discussie en moeten deze feitelijk over een groter traject worden beoordeeld. In alle gevallen dienen deze dus wel zorgvuldig beoordeeld te worden en is de vrijstelling voor de ontwikkelingspraktijk niet altijd zaligmakend.

Dat is echter nog niet de grootste zorg omtrent de introductie van artikel 2.9a Wnb. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft al veel vaker gesteld dat er een directe koppeling moet zijn tussen een eventuele vrijstelling of drempelwaarde enerzijds en herstelmaatregelen anderzijds, zoals onder meer te lezen is in het kritische wetgevingsadvies van de Afdeling Advisering op de voorliggende wet. De vraag is of generieke reductieafspraken met de bouwsector, waar de vrijstelling op gebaseerd is, daartoe voldoende concreet is: in juridische zin waarschijnlijk niet. Dit is namelijk één van de pijlers waarop de Programmatische Aanpak Stikstof in 2019 is gesneuveld en waarbij een vergelijk kan worden getrokken met de toenmalige drempelwaarde voor veehouderijen. Samengevat lijkt het vooral een manier om snel een aantal vastgelopen projecten af te kunnen ronden, voordat belanghebbenden zich weer melden bij de Raad van State en navolgende jurisprudentie ontstaat.

U weet dat ruimtelijke processen lang duren. In de tussentijd kan uw project worden ingehaald door bovenstaande ontwikkelingen en u kunt opnieuw beginnen als u zich op de vrijstelling baseert en deze sneuvelt. In tegenstelling tot de alom gehoorde jubelstemming, luidt dan ook het advies om, indien het project in de aanlegfase op een depositie van 0,00 mol/ha/jr berekend kan worden, of er interne saldering kan worden toegpast, dit altijd als motivatie en basis voor het plan of project te nemen. In onmogelijke situaties kan de vrijstelling u ruimte bieden, mits geen beroep wordt ingediend en het proces snel wordt afgerond.

3. Opmerkelijk – Uitspraak Rechtbank Den Haag Royal Dutch Shell

De Rechtbank Den Haag heeft op 26 mei jl. een opmerkelijke uitspraak (ECLI:NL:RBDHA:2021:5339) gedaan, waarin zij Royal Dutch Shell, de tophoudstermaatschappij van Shell, verplicht om via het concernbeleid 45% CO2-reductie te bewerkstelligen in het jaar 2030, ten opzichte van peiljaar 2019. Zowel voor haar zelf, haar toeleveranciers als haar afnemers. De zaak werd aangespannen door Vereniging Milieudefensie, Stichting Greenpeace en anderen.

Dat milieuorganisaties procederen is niet nieuw. Het meest recente en in milieu-jurisprudentie bekende voorbeeld is de Urgenda-zaak. Stichting Urgenda dwong de Nederlandse overheid – kortgezegd – tot het nakomen van haar eigen klimaatdoelstellingen uit het klimaatakkoord van Parijs en heeft het daarmee tot de tafel van kabinetsinformateur Mariëtte Hamer geschopt. Anders dan in de Urgenda-zaak wordt nu niet de Staat aangesproken op het nakomen van internationaalrechtelijke afspraken maar een individueel bedrijf, welke op dit moment geen enkele wettelijke norm of beleid overschrijdt. De uitspraak is dan ook vooral gebaseerd op de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm, waarvan nog niet vaststaat dat deze überhaupt is overschreden, maar waarvan de Rechtbank het concernbeleid dermate vaag vindt, dat zij van oordeel is dat er sprake is van een dreigende schending en RDS daartoe beveelt tot het nemen van maatregelen.

Tegen de uitspraak staat Hoger Beroep open. Los van uw politieke kleur is de uitspraak – mocht deze bij het Gerechtshof standhouden – van groot belang. Immers, uiteindelijk zou dit betekenen dat het klimaatbeleid als zodanig via de rechter afdwingbaar is nog voordat het wettelijk van toepassing is op individuele gevallen. U kunt daarbij denken aan de zorgplicht van grote emitterende industriële bedrijven, de grootste bouwbedrijven van Nederland en bovengemiddeld extreem grote agrariërs. Natuurlijk geldt daarbij dat Shell een zeer groot bedrijf met een dito verantwoordelijkheid is en de belangenafweging in iedere zaak anders kan uitvallen. Hoe ver weg het ook lijkt, deze uitspraak en het mogelijke Hoger Beroep is er één om nauwgezet te blijven volgen in de milieupraktijk.

4. Nieuwe pachtnormen gepubliceerd

Onder al het ‘milieugeweld’ zou u bijna vergeten dat Craeft Advies ook adviseert over grondzaken. Grond is immers de basis voor al uw plannen, of u nu vastgoedontwikkelaar, -eigenaar of agrariër bent. In de eerste gevallen wilt u grond wellicht – al dan niet tijdelijk – verpachten aan een agrariër, in het laatste geval bent u juist afhankelijk van uw verpachter.

Minister Schouten heeft op 31 mei jl. de nieuwe pachtnormen vastgesteld, welke per 1 juli a.s. toepasbaar zijn. Let wel: voor geliberaliseerde pachtovereenkomsten zijn deze pachtnormen uiteraard niet van toepassing (vrije prijs), maar soms zijn de prijzen of prijswijzigingen wel afgeleid van deze normen. Voor reguliere pachtovereenkomst betekent dit dat, afhankelijk van het gebied, de prijs naar boven of beneden kan worden aangepast.

De nieuwe normen zijn hier raadpleegbaar:

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2021/05/31/overzicht-pachtnormen-2021

5. Nieuws Craeft Advies

Wij zijn van plan een webinar te organiseren. Graag informeren wij u hier binnenkort verder over, maar wij zouden het leuk vinden als u deel gaat nemen!

Bovenstaand overzicht is een verkorte weergave van een samenhangend complex van jurisprudentie en wetgevings-ontwikkelingen. Het is ondoenlijk om compleet en alles omvattend te zijn. Iedere casus kent zijn specifieke vragen en valkuilen. Graag adviseren wij u dan ook op zaakniveau. De aangehaalde jurisprudentie kunt u terugvinden op www.rechtspraak.nl. Wilt u deze nieuwsbrief niet ontvangen: mail dan een reactie terug met ‘uitschrijven’ en wij halen u van de lijst.