In deze nieuwsbrief neem ik u graag mee in recente ontwikkelingen in de verschillende rechtsgebieden waarin Craeft Advies u kan bijstaan.

Omgevingswet – voortgang en overgangsrecht

De Omgevingswet: er wordt veel over gezegd en geschreven: de nieuwe wet die het hele stelsel van omgevingsrecht gaat veranderen. De Tweede Kamer der Staten Generaal heeft de wet inmiddels in haar totaliteit aangenomen. De Eerste Kamer heeft besloten om nog een ultiem controle-moment in te bouwen ten aanzien van een op handen zijn evaluatie naar het Digitale Stelsel Omgevingswet: op 1 juli a.s. moet duidelijk zijn dat de kurk waar alles op drijft ook werkt. De Minister heeft aangekondigd met diverse tijdelijke platforms te gaan werken voor als dit niet het geval is. De praktijk houdt dan ook rekening met een daadwerkelijke invoering per 1 januari 2022.

Het overgangsrecht is van groot belang voor de praktijk. Omgevingsvergunningen welke worden afgehandeld middels een reguliere procedure (bijvoorbeeld bouwvergunningen), moeten zijn ingediend en ontvankelijk zijn voor 1 januari 2022 om onder het oude/huidige recht behandeld te worden. Tot zover niets spannends, maar let dus wel op het tijdig indienen van volledige stukken.

Uitgebreide procedures (looptijd 26 weken) welke worden voorbereid middels de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van de Algemene wet bestuursrecht, zoals bijvoorbeeld bestemmingsplannen, moeten voor 1 januari 2022 als ontwerpbesluit gedurende zes weken ter inzage hebben gelegen. Dit betekent dat voor die termijn alles compleet moet zijn. U dient daarbij rekening te houden met vergaderschema’s en het nemen van College-besluiten. Dit zal in de praktijk betekenen dat bestemmingsplannen die na 1 september beoordeeld worden, objectieve kans hebben de eindstreep niet te halen. Het gevolg is dat u een Omgevingsplan kunt opstellen, met alle onzekerheden, risico’s en kosten van dien.

Veel gemeenten stellen dat zij beleidsmatig hebben besloten per 1 juli 2021 geen nieuwe of niet-ontvankelijke plannen in behandeling te nemen. Dit is feitelijk in strijd met het overgangsrecht. Ondergetekende heeft hiervan nog geen college- of raadsbesluiten kunnen vinden, maar feit is dat dit wel gesteld wordt en in praktijk gebracht zal worden.

De moraal van het verhaal: zorg dat u uw planning ten aanzien van procedures op orde hebt. Wordt het riskant: zorg dan dat u schriftelijk vastlegt onder welk recht uw aanvraag in het najaar van 2021 wordt beoordeeld.

Omgevingswet – kostenverhaal

De meeste van u zijn bekend met het kostenverhaal van bestemmingsplannen, zoals thans geregeld in onder meer artikel 6.24 Wro. Dit stelsel gaat op de schop. In diverse jurisprudentie (ECLI:NL:RBNHO:2017:7279 en ECLI:NL:RVS:2019:2950) is bepaald dat pure ‘betaalplanologie’ niet wenselijk is. In artikel 8.13 t/m 8.15 van het Omgevingsbesluit is het nieuwe kostenverhaal geregeld, onder meer door een kostensoortenlijst op te nemen en bouwplannen als zodanig aan te wijzen. Tot zover een redelijk bekend ‘beestje onder een andere naam’.

Nieuw is echter een wat bijzondere manoeuvre die de wetgever per januari 2021 heeft opgenomen in artikel 8.21 van het Omgevingsbesluit, welke aansluit op artikel 13.23 en 13.24 Omgevingswet. Naast de bekende gemengde publiek-privaatrechtelijke route voor kostenverhaal (de anterieure overeenkomst) wordt hier een zuiver publiekrechtelijke route opengesteld voor kostenverhaal middels een ‘afdwingbare bijdrage’, mits deze basis is opgenomen in het Omgevingsplan en het gaat om een aangewezen activiteit. Dit kan dus leiden tot een stapeling van kosten.

De bekende anterieure overeenkomst blijft bestaan, maar de wettelijke basis voor (nog) vroegere betalingsmomenten van plankosten en extra publiekrechtelijk kostenverhaal nemen toe. Het is dus zaak hier op te letten bij het sluiten van anterieure contractering voor planologische activiteiten, maar evenzo ook bij het ter inzage gaan van Omgevingsplannen waar een plan/initiatief bij aan wil haken. Doet u dit niet tijdig, dan kunnen de kosten in bepaalde gevallen sterk oplopen.

Wijziging zienswijze – beroep bij uitgebreide procedures

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft een baanbrekende uitspraak (ECLI:NL:RVS:2021:786) gedaan in het kader van de toegankelijkheid van de bestuursrechter in uitgebreide uniforme voorbereidingsprocedures. Denk hierbij wederom aan uitgebreide vergunningtrajecten en bestemmingsplanwijzigingen.

Tot voor kort gold dat een ieder die beroep bij de bestuursrechter wilde indienen, ook een zienswijze tegen het ontwerpbesluit moest hebben ingediend. Door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie is echter gebleken dat de bepaling uit de Algemene wet bestuursrecht, artikel 6.:13 Awb, die deze route verplicht stelt, in strijd is met het Europese recht. Kortgezegd betekent dit dat iedereen die wel belanghebbend is maar geen zienswijze heeft ingediend, toch gegrond beroep kan indienen, mits aan alle overige eisen wordt voldaan.

Dit een zeer verregaande uitspraak voor de dagelijkse praktijk en het betekent dan ook dat u uw omgevingsmanagement hier op in moet richten. Het zal tevens betekenen dat burgers ten aanzien van ontwikkelingsactiviteiten sneller, vaker en makkelijker naar de hoogste bestuursrechter zullen stappen. U dient zich hier bij de voorbereiding, maar ook bij de planning van de uitvoering van een project, bewust van te zijn.

Stikstof

Ook op het gebied van stikstof is het zelden stil en saai. Op 20 januari 2021 deed de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State twee belangrijke uitspraken, te weten de ‘Logtsebaan’ (ECLI:NL:RVS:2021:71) en ‘ViA15′ (ECLI:NL:RVS:2021:105).

In de uitspraak Logtsebaan heeft de Raad van State geoordeeld dat voor wijzigingen en activiteiten met interne saldering geen vergunning nodig is. Veel provincies weigeren daarom aanvragen of sturen brieven met het verzoek een keuze te maken in hoe u de aanvraag afgehandeld wilt zien. Deze brieven zijn sturend en gericht op werkdruk-verlaging voor het bevoegde gezag. Deze sluiten echter niet aan bij de daadwerkelijke bedoeling van de Raad van State. Ten eerste is het namelijk een keuze of een vergunning wordt aangevraagd en ten tweede ligt de bewijslast, bij het niet vragen van een vergunning, voor de duur van de activiteit volledig bij de initiatiefnemer/ondernemer. Hier zitten mijns inziens erg veel risico’s aan, vooral omdat de uitgangspunten van deze bewijslast, bijvoorbeeld een Aerius-berekening soms per kwartaal wijzigen en onder druk staan. Het is dan ook zeer aan te raden een besluit zoals bedoeld in artikel 1:3 Awb te eisen.

De Raad van State heeft in haar uitspraak ‘ViA15’ bepaald dat het rekenmodel Aerius onvolledig is ten aanzien van de berekeningen van verkeerscijfers, omdat deze na een lengte van 5 km worden afgekapt. Een aantal provincies probeert dit te omzeilen door te vragen om op verder dan 5 km meetpunten te plaatsen. Indien de uitkomst 0,00 mol/ha/jr bedraagt, is er geen probleem. Mijns inziens is dit doelredenering en onjuist. Beter kunt u onderbouwen dat verkeersbewegingen al onderdeel uitmaakte van de vergunde referentiesituatie, ook hier is jurisprudentie van (o.a. ECLI:NL:RVS:2020:2170).

De Rechtbank Noord Nederland heeft in haar uitspraak van 15 maart 2021 (ECLI:NL:RBNNE:2021:810) beoordeeld dat de uitstoot van een emissie-arme techniek bij veehouderijen op grond van de Regeling Ammoniak en Veehouderij niet zonder meer als voldoende wetenschappelijk onderbouwd mag worden aangenomen. De Rechtbank stelt hiermee eigenlijk dat de wet c.q. de regeling onvoldoende zekerheid biedt. Dit is een zeer verregaande uitspraak. Bent u veehouder en maakt u gebruik van een dergelijke techniek of bent u ontwikkelaar, welke wil salderen met deze techniek? Let dan goed op uw onderbouwing om een lastige beroepskwestie te voorkomen.

Belang contractvorming

In de wereld van vastgoed en projectontwikkeling en omgevingsrecht zie ik nog steeds relatief veel vertrouwen. Een goed gesprek is belangrijker dan een hard contract. Desalniettemin kunt u er niet omheen dat de wereld complexer wordt en de risico’s toenemen.

In het kader van de Omgevingswet is een goede anterieure overeenkomst al naar voren gekomen. Deze zijn de laatste jaren in lengte al toegenomen van ca. 7 pagina’s tot soms wel meer dan 30 pagina’s. Daarmee worden deze overeenkomsten zeker niet altijd beter, maar het belang wordt wel groter. Wist u dat Craeft Advies circa 30 anterieure overeenkomsten per jaar langs ziet komen en dan ook goed op de hoogte is van alle typen bepalingen?

In het recente bestaan van Craeft Advies zijn ca. 20 vaststellingsovereenkomsten gesloten, waarbij de cliënten duidelijk inzicht hebben gekregen in hun verantwoordelijkheden en verplichtingen en rechtszaken zijn voorkomen. Ook als de sfeer nog goed is, kan bijvoorbeeld een samenwerkingsovereenkomst veel rust bieden, denk bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van projecten op andermans grond. Kennis van en inzicht in voornoemde trajecten rondom de Omgevingswet, stikstof en allerhande andere risico’s brengt duidelijkheid voor partijen. Als een traject op een zeker moment vertraagd of complexer wordt, blijven partijen stabieler ten opzichte van elkaar. Koopt u agrarisch vastgoed ten behoeve van projectontwikkeling: let er dan op dat u alle rechten, en in elk geval de vergunde stikstofrechten, overneemt!

Nieuws Craeft Advies

Zoals u ongetwijfeld weet is Craeft Advies per 1 november 2020 gevestigd aan het Middelerf 14-B te Ermelo. Een eigentijds kantoorpand met voorzieningen, welke goed bereikbaar is. Wij nemen de corona-maatregelen in acht en er is voldoende ruimte: u bent dan ook van harte welkom om uw vragen eens door te spreken.

Verder wordt er op de achtergrond gewerkt aan een nieuwe website en staan er enkele interessante publicaties op stapel. Graag informeer ik u hier later over.

Bovenstaand overzicht is een verkorte weergave van een samenhangend complex van jurisprudentie en wetgevings-ontwikkelingen. Het is ondoenlijk om compleet en alles omvattend te zijn. Iedere casus kent zijn specifieke vragen en valkuilen. Graag adviseer ik u dan ook op zaakniveau. De aangehaalde jurisprudentie kunt u terugvinden op www.rechtspraak.nl.